-
1 aequō
aequō āvī, ātus, āre [aequus], to make equal, equalize: suas opes cum potentissimis aequari, Cs.: numerum (corporum) cum navibus, V.: fortunam animis, L.: tecta caelo, raise, V.: illi... amorem, returns equal love, V.: imperium terris, animos Olympo, extend, V.: solo aequandae sunt dictaturae, abolished, L.: nocti ludum, i. e. play all night, V.: Ibant aequati numero, i. e. kept step to the song, V.: aequato omnium periculo, Cs.: aequato Marte, L.: cur non omnia aequantur? i. e. equally vested in the two parties, L.: caelo te laudibus, raise, V.: laborem Partibus iustis (abl.), distribute equally, V.: foedera cum rigidis aequata Sabinis, i. e. made on equal terms, H. — To place on an equality with, compare: scelera cum aliis. — Of places, to make level, even, smooth: locum, Cs.: area aequanda cylindro, V.: pumice omnia, Ct.: aciem, i. e. make as long as the enemy's, L.: nec tamen aequari frontes poterant, L. — To become equal, equal, come up to, attain, reach: illis se: caelum, to reach, O.: cum sulcos aequant sata, i. e. grow as high as the ridges, V.: facta dictis, i. e. speak worthily of the achievements, L.: lacrimis labores, lament adequately, V.: regum opes animis, i. e. rival by his spirit, V.: ducem passibus, keep pace with, V.: sagitta aequans ventos, as swift as the winds, V.: vellera nebulas aequantia, i. e. as fine as mist, O.: munia comparis, i. e. draw even with her mate, H.* * *aequare, aequavi, aequatus V TRANSlevel, make even/straight; equal; compare; reach as high or deep as -
2 ex-currō
ex-currō cucurrī or currī, cursus, ere, o run out, run forth, hasten forwards: excurrat aliquis, qui hoc nuntiet: ad me: in Pompeianum, make an excursion: excurso spatio, traversed, T.—Esp. in war, to sally forth, make an incursion: in finīs Romanos, L.: ex Africā.—To go forth, issue forth: animi spretis corporibus excurrunt foras.—To run out, project, extend: ab intimo sinu paeninsula excurrit, L.: (Sicania) in aequora, O.—Fig., to run, spread, extend, display itself: campus, in quo excurrere virtus posset: cum sententiā pariter, keep pace with: ne oratio excurrat longius, be prolix. -
3 excurro
ex-curro, cŭcurri (Plaut. Most. 2, 1, 12; Liv. 1, 15 et saep.;I. A.less freq. curri,
Liv. 25, 30), cursum, 3, v. n. and a.Lit.:b.cum se excucurrisse illuc frustra sciverit,
Plaut. Bacch. 2, 3, 125:excurrat aliquis, qui hoc tantum mali filio suo nuntiet,
Cic. Verr. 2, 1, 26, § 67:mandavi utrique eorum, ut ante ad me excurrerent, ut tibi obviam prodire possem,
id. Fam. 3, 7, 4: excurristi a Neapoli, Caes. ap. Prisc. p. 901 P.:dum panes et cetera in navem parantur, excurro in Pompeianum,
make an excursion, Cic. Att. 10, 15, 4;so of a long journey: in Graeciam,
id. ib. 14, 16, 3;of eagerness in applauding a speaker: proni atque succincti ad omnem clausulam non exsurgunt modo, verum etiam excurrunt,
Quint. 2, 2, 12:in crucem,
to go to destruction, go to the devil, Plaut. Most. 2, 1, 12:ad hominem Dei,
Vulg. 4 Reg. 4, 22.—In partic., milit. t. t., to sally forth, to make an excursion or irruption:2.sine signis omnibus portis,
Liv. 29, 34, 11:in fines Romanos excucurrerunt populandi magis quam justi more belli,
id. 1, 15, 1 Drak. N. cr.:Carthago excurrere ex Africa videbatur,
Cic. Agr. 2, 32, 87:excursurus cum valida manu fuerat,
Just. 13, 5.—Transf., of inanim. or abstr. things.a.In gen., to go forth, issue forth:b.fons ex summo montis cacumine excurrens,
Curt. 3, 1, 3; Pall. Nov. 15, 1:nec recisis qui a lateribus excurrant pampinis,
shoot forth, Plin. 17, 23, 35, § 212:quorum animi spretis corporibus evolant atque excurrunt foras,
Cic. Div. 1, 50, 114.—In partic.(α).Of localities, to run out, project, extend:(β).ab intimo sinu paeninsula excurrit,
Liv. 26, 42, 8:Sicania tribus excurrit in aequora linguis,
Ov. M. 13, 724:promontorium in altum,
Liv. 32, 23, 10 Drak.:dorsum montis in Persidem,
Curt. 5, 3:promontorium per Creticum mare,
Plin. 5, 5, 5, § 32.—In specifications of measure, to be over and above, to exceed (late Lat.; cf.B.Krebs, Antibarb. p. 435): decem (auri pondo) et quod excurrit,
and something over, Dig. 16, 3, 26:viginti et quod excurrit annorum pax,
of twenty years and upwards, Veg. Mil. 1, 28. —Trop., to run or spread out, to extend, display itself:(β). II.campus, in quo excurrere virtus posset,
Cic. Mur. 8, 18: quid est, cur insistere orationem malint quam cum sententia pariter excurrere? qs. to keep pace with, id. Or. 51, 170:ne oratio excurrat longius,
to run out to too great length, be prolix, id. de Or. 3, 49, 190:extra ordinem excurrens tractatio,
Quint. 4, 3, 14:paeone dochmioque, quorum prior in quatuor, secundus in quinque (syllabas) excurrit,
id. 9, 4, 79:praecoces germinationes,
Plin. 17, 2, 2, § 16: in hos quoque studiorum secessus excurrit, qs. makes excursions, Quint. 10, 5, 16:in pericula,
Sen. Ben. 2, 34 fin.:quia in hoc tempus excurrit donationis eventus, quo,
extends, Dig. 24, 1, 10: quaedam (in periodo) quasi decurtata... productiora alia et quasi immoderatius excurrentia, running out, stretched out (the figure being taken from places which run out or project, v. above), Cic. Or. 53, 178.—Act. (very rare).A.To run through a place;B.trop.: prope jam excurso spatio,
Ter. Ad. 5, 4, 6; cf. Lachm. ad Lucr. p. 210.—To pass over, omit something in speaking:a quo multa improbe sed venuste dicta, ne modum excedam, excurro,
Sen. Contr. 5, 34 med., p. 374 Bip. -
4 tueor
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
5 tutum
tŭĕor, tuĭtus, 2 ( perf. only post-Aug., Quint. 5, 13, 35; Plin. Ep. 6, 29, 10; collat. form tūtus, in the part., rare, Sall. J. 74, 3; Front. Strat. 2, 12, 13; but constantly in the P. a.; inf. parag. tuerier, Plaut. Rud. 1, 4, 35; collat. form acc. to the 3d conj. tŭor, Cat. 20, 5; Stat. Th. 3, 151:I.tuĕris,
Plaut. Trin. 3, 2, 82:tuimur,
Lucr. 1, 300; 4, 224; 4, 449;6, 934: tuamur,
id. 4, 361:tuantur,
id. 4, 1004; imper. tuĕre, id. 5, 318), v. dep. a. [etym. dub.], orig., to see, to look or gaze upon, to watch, view; hence, pregn., to see or look to, to defend, protect, etc.: tueri duo significat; unum ab aspectu, unde est Ennii illud: tueor te senex? pro Juppiter! (Trag. v. 225 Vahl.);alterum a curando ac tutela, ut cum dicimus bellum tueor et tueri villam,
Varr. L. L. 7, § 12 Müll. sq.—Accordingly,To look at, gaze at, behold, watch, view, regard, consider, examine, etc. (only poet.; syn.: specto, adspicio, intueor): quam te post multis tueor tempestatibus, Pac. ap. Non. 407, 32; 414, 3:(β).e tenebris, quae sunt in luce, tuemur,
Lucr. 4, 312:ubi nil aliud nisi aquam caelumque tuentur,
id. 4, 434:caeli templa,
id. 6, 1228 al.:tuendo Terribiles oculos, vultum, etc.,
Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 1, 713:talia dicentem jam dudum aversa tuetur,
id. ib. 4, 362:transversa tuentibus hircis,
id. E. 3, 8:acerba tuens,
looking fiercely, Lucr. 5, 33; cf. Verg. A. 9, 794:torva,
id. ib. 6, 467.—With object-clause:II.quod multa in terris fieri caeloque tuentur (homines), etc.,
Lucr. 1, 152; 6, 50; 6, 1163.—Pregn., to look to, care for, keep up, uphold, maintain, support, guard, preserve, defend, protect, etc. (the predom. class. signif. of the word; cf.:► 1.curo, conservo, tutor, protego, defendo): videte, ne... vobis turpissimum sit, id, quod accepistis, tueri et conservare non posse,
Cic. Imp. Pomp. 5, 12:ut quisque eis rebus tuendis conservandisque praefuerat,
id. Verr. 2, 4, 63, 140:omnia,
id. N. D. 2, 23, 60:mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares,
id. Tusc. 1, 1, 2:societatem conjunctionis humanae munifice et aeque,
id. Fin. 5, 23, 65:concordiam,
id. Att. 1, 17, 10: rem et gratiam et auctoritatem suam, id. Fam. 13, 49, 1:dignitatem,
id. Tusc. 2, 21, 48:L. Paulus personam principis civis facile dicendo tuebatur,
id. Brut. 20, 80:personam in re publicā,
id. Phil. 8, 10, 29; cf.: tuum munus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 11, 1:tueri et sustinere simulacrum pristinae dignitatis,
Cic. Rab. Post. 15, 41:aedem Castoris P. Junius habuit tuendam,
to keep in good order, id. Verr. 2, 1, 50, § 130; cf. Plin. Pan. 51, 1:Bassum ut incustoditum nimis et incautum,
id. Ep. 6, 29, 10:libertatem,
Tac. A. 3, 27; 14, 60:se, vitam corpusque tueri,
to keep, preserve, Cic. Off. 1, 4, 11:antea majores copias alere poterat, nunc exiguas vix tueri potest,
id. Deiot. 8, 22:se ac suos tueri,
Liv. 5, 4, 5:sex legiones (re suā),
Cic. Par. 6, 1, 45:armentum paleis,
Col. 6, 3, 3:se ceteris armis prudentiae tueri atque defendere,
to guard, protect, Cic. de Or. 1, 38, 172; cf.:tuemini castra et defendite diligenter,
Caes. B. C. 3, 94:suos fines,
id. B. G. 4, 8:portus,
id. ib. 5, 8:oppidum unius legionis praesidio,
id. B. C. 2, 23:oram maritimam,
id. ib. 3, 34:impedimenta,
to cover, protect, Hirt. B. G. 8, 2.—With ab and abl.:fines suos ab excursionibus et latrociniis,
Cic. Deiot. 8, 22:domum a furibus,
Phaedr. 3, 7, 10: mare ab hostibus, Auct. B. Afr. 8, 2.—With contra:quos non parsimoniā tueri potuit contra illius audaciam,
Cic. Prov. Cons. 5, 11:liberūm nostrorum pueritiam contra inprobitatem magistratuum,
id. Verr. 2, 1, 58, § 153; Quint. 5, 13, 35; Plin. 20, 14, 54, § 152; Tac. A. 6, 47 (41).—With adversus:tueri se adversus Romanos,
Liv. 25, 11, 7:nostra adversus vim atque injuriam,
id. 7, 31, 3:adversus Philippum tueri Athenas,
id. 31, 9, 3; 42, 46, 9; 42, 23, 6:arcem adversus tres cohortes tueri,
Tac. H. 3, 78; Just. 17, 3, 22; 43, 3, 4.—In part. perf.:Verres fortiter et industrie tuitus contra piratas Siciliam dicitur,
Quint. 5, 13, 35 (al. tutatus):Numidas in omnibus proeliis magis pedes quam arma tuta sunt,
Sall. J. 74, 3.Act. form tŭĕo, ēre:2.censores vectigalia tuento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:ROGO PER SVPEROS, QVI ESTIS, OSSA MEA TVEATIS,
Inscr. Orell. 4788.—tŭĕor, ēri, in pass. signif.:A.majores nostri in pace a rusticis Romanis alebantur et in bello ab his tuebantur,
Varr. R. R. 3, 1, 4; Lucr. 4, 361:consilio et operā curatoris tueri debet non solum patrimonium, sed et corpus et salus furiosi,
Dig. 27, 10, 7:voluntas testatoris ex bono et aequo tuebitur,
ib. 28, 3, 17.—Hence, tūtus, a, um, P. a. (prop. well seen to or guarded; hence), safe, secure, out of danger (cf. securus, free from fear).Lit.(α).Absol.:(β).nullius res tuta, nullius domus clausa, nullius vita saepta... contra tuam cupiditatem,
Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39:cum victis nihil tutum arbitrarentur,
Caes. B. G. 2, 28:nec se satis tutum fore arbitratur,
Hirt. B. G. 8, 27; cf.:me biremis praesidio scaphae Tutum per Aegaeos tumultus Aura feret,
Hor. C. 3, 29, 63; Ov. M. 8, 368:tutus bos rura perambulat,
Hor. C. 4, 5, 17:quis locus tam firmum habuit praesidium, ut tutus esset?
Cic. Imp. Pomp. 11, 31:mare tutum praestare,
id. Fl. 13, 31:sic existimabat tutissimam fore Galliam,
Hirt. B. G. 8, 54:nemus,
Hor. C. 1, 17, 5:via fugae,
Cic. Caecin. 15, 44; cf.:commodior ac tutior receptus,
Caes. B. C. 1, 46:perfugium,
Cic. Rep. 1, 4, 8:tutum iter et patens,
Hor. C. 3, 16, 7:tutissima custodia,
Liv. 31, 23, 9:praesidio nostro pasci genus esseque tutum,
Lucr. 5, 874:vitam consistere tutam,
id. 6, 11:tutiorem et opulentiorem vitam hominum reddere,
Cic. Rep. 1, 2, 3: est et fideli tuta silentio Merces, secure, sure (diff. from certa, definite, certain), Hor. C. 3, 2, 25:tutior at quanto merx est in classe secundā!
id. S. 1, 2, 47:non est tua tuta voluntas,
not without danger, Ov. M. 2, 53:in audaces non est audacia tuta,
id. ib. 10, 544:externā vi non tutus modo rex, sed invictus,
Curt. 6, 7, 1:vel tutioris audentiae est,
Quint. 12, prooem. §4: cogitatio tutior,
id. 10, 7, 19:fuit brevitas illa tutissima,
id. 10, 1, 39:regnum et diadema tutum Deferens uni,
i. e. that cannot be taken away, Hor. C. 2, 2, 21: male tutae mentis Orestes, i. e. unsound, = male sanae, id. S. 2, 3, 137: quicquid habes, age, Depone tutis auribus, qs. carefully guarded, i. e. safe, faithful, id. C. 1, 27, 18 (cf. the opp.: auris rimosa, id. S. 2, 6, 46).— Poet., with gen.:(pars ratium) tuta fugae,
Luc. 9, 346.—With ab and abl.: tutus ab insidiis inimici, Asin. ap. Cic. Fam. 10, 31, 2:(γ).ab insidiis,
Hor. S. 2, 6, 117:a periculo,
Caes. B. G. 7, 14:ab hoste,
Ov. H. 11, 44:ab hospite,
id. M. 1, 144:a conjuge,
id. ib. 8, 316:a ferro,
id. ib. 13, 498:a bello, id. H. (15) 16, 344: ab omni injuriā,
Phaedr. 1, 31, 9.—With ad and acc.:(δ).turrim tuendam ad omnis repentinos casus tradidit,
Caes. B. C. 3, 39:ad id, quod ne timeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines,
Liv. 25, 38, 14:testudinem tutam ad omnes ictus video esse,
id. 36, 32, 6.—With adversus:(ε).adversus venenorum pericula tutum corpus suum reddere,
Cels. 5, 23, 3:quo tutiores essent adversus ictus sagittarum,
Curt. 7, 9, 2:loci beneficio adversus intemperiem anni tutus est,
Sen. Ira, 2, 12, 1:per quem tutior adversus casus steti,
Val. Max. 4, 7, ext. 2:quorum praesidio tutus adversus hostes esse debuerat,
Just. 10, 1, 7.—With abl.: incendio fere tuta est Alexandria, Auct. B. Alex. 1, 3.—b.Tutum est, with a subj. -clause, it is prudent or safe, it is the part of a prudent man:2.si dicere palam parum tutum est,
Quint. 9, 2, 66; 8, 3, 47; 10, 3, 33:o nullis tutum credere blanditiis,
Prop. 1, 15, 42:tutius esse arbitrabantur, obsessis viis, commeatu intercluso sine ullo vulnere victoriā potiri,
Caes. B. G. 3, 24; Quint. 7, 1, 36; 11, 2, 48:nobis tutissimum est, auctores plurimos sequi,
id. 3, 4, 11; 3, 6, 63.—As subst.: tūtum, i, n., a place of safety, a shelter, safety, security: Tr. Circumspice dum, numquis est, Sermonem nostrum qui aucupet. Th. Tutum probe est, Plaut. Most. 2, 2, 42:B.tuta et parvula laudo,
Hor. Ep. 1, 15, 42:trepidum et tuta petentem Trux aper insequitur,
Ov. M. 10, 714:in tuto ut collocetur,
Ter. Heaut. 4, 3, 11:esse in tuto,
id. ib. 4, 3, 30:ut sitis in tuto,
Cic. Fam. 12, 2, 3:in tutum eduxi manipulares meos,
Plaut. Most. 5, 1, 7:in tutum receptus est,
Liv. 2, 19, 6.—Transf., watchful, careful, cautious, prudent (rare and not ante-Aug.;a.syn.: cautus, prudens): serpit humi tutus nimium timidusque procellae,
Hor. A. P. 28:tutus et intra Spem veniae cautus,
id. ib. 266:non nisi vicinas tutus ararit aquas,
Ov. Tr. 3, 12, 36:id suā sponte, apparebat, tuta celeribus consiliis praepositurum,
Liv. 22, 38, 13:celeriora quam tutiora consilia magis placuere ducibus,
id. 9, 32, 3.—Hence, adv. in two forms, tūtē and tūtō, safely, securely, in safety, without danger.Posit.(α).Form tute (very rare):(β).crede huic tute,
Plaut. Trin. 1, 2, 102:eum tute vivere, qui honeste vivat,
Auct. Her. 3, 5, 9:tute cauteque agere,
id. ib. 3, 7, 13.—Form tuto (class. in prose and poetry):b.pervenire,
Plaut. Mil. 2, 2, 70; Lucr. 1, 179:dimicare,
Caes. B. G. 3, 24:tuto et libere decernere,
id. B. C. 1, 2:ut tuto sim,
in security, Cic. Fam. 14, 3, 3:ut tuto ab repentino hostium incursu etiam singuli commeare possent,
Caes. B. G. 7, 36. —Comp.:c.ut in vadis consisterent tutius,
Caes. B. G. 3, 13:tutius et facilius receptus daretur,
id. B. C. 2, 30:tutius ac facilius id tractatur,
Quint. 5, 5, 1:usitatis tutius utimur,
id. 1, 5, 71:ut ubivis tutius quam in meo regno essem,
Sall. J. 14, 11.—Sup.(α).Form tutissime: nam te hic tutissime puto fore, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 11, A.—(β).Form tutissimo:quaerere, ubi tutissimo essem,
Cic. Att. 8, 1, 2; cf. Charis. p. 173 P.:tutissimo infunduntur oboli quattuor,
Plin. 20, 3, 8, § 14. -
6 sisto
sisto, stĭti (Charis. p. 220, and Diom. p. 369, give steti for both sisto and sto, confining stiti to the compounds of both. But steti, as perfect of sisto, is late jurid. Lat., and perh. dub.;I.for steterant,
Verg. A. 3, 110;steterint,
id. ib. 3, 403; Liv. 8, 32, 12, belong to stare; cf. also Gell. 2, 14, 1 sqq.; and v. Neue, Formenl. 2, 461 sq.), stătum [root stă, strengthened by reduplication; cf. histêmi], used in two general senses, I. To cause to stand, place, = colloco, pono; II. To stand, be placed, = sto.Sistere, in gen., = collocare (in class. prose only in the partic. uses, v. A. 4. C. and D., infra).A.Causative, with acc.1.To place = facere ut stet; constr. with in and abl., with abl. alone, and with ad, super, etc., and acc.:2.O qui me gelidis in vallibus Haemi Sistat,
Verg. G. 2, 489:tertia lux classem Cretaeis sistet in oris,
id. A. 3, 117 (classis stat;v. sto): inque tuo celerem litore siste gradum,
Ov. H. 13, 102 (cf. infra, III. 2. A.):jaculum clamanti (al. clamantis) sistit in ore,
plants the dart in his face, Verg. A. 10, 323:disponit quas in fronte manus, medio quas robore sistat,
Stat. Th. 7, 393:(equum ligneum) sacratā sistimus arā,
Verg. A. 2, 245:aeternis potius me pruinis siste,
Stat. Th. 4, 395: ut stata (est) lux pelago, as soon as light was set ( shone) on the sea, id. ib. 5, 476:victima Sistitur ante aras,
Ov. M. 15, 132:quam (suem) Aeneas ubi... sistit ad aram,
Verg. A. 8, 85:post haec Sistitur crater,
Ov. M. 8, 669: vestigia in altero (monte) sisti (non posse), that no footprints can be placed ( made) on the other mountain, Plin. 2, 96, 98, § 211:cohortes expeditas super caput hostium sistit,
Tac. H. 3, 77; cf. id. A. 12, 13; Stat. Th. 4, 445; Sil. 4, 612. —To place, as the result of guidance or conveyance; hence, to convey, to send, lead, take, conduct to, = facere ut veniat; constr. with in and abl., with abl. alone, and with advv. of place: officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., Ov. M. 9, 109:3.terrā sistēre petitā,
id. ib. 3, 635:(vos) facili jam tramite sistam,
Verg. A. 6, 676:ut eum in Syriā aut Aegypto sisterent orabat,
to convey him to, Tac. H. 2, 9.—So with hic (= in with abl.) or huc (= in with acc.):hic siste patrem,
Sen. Phoen. 121:Annam huc siste sororem,
Verg. A. 4, 634.—To place an army in order of battle, draw up, = instruere:4.aciem in litore sistit,
Verg. A. 10, 309; cf.:sistere tertiam decimam legionem in ipso aggere jubet,
Tac. H. 3, 21.—Se sistere = to betake one's self, to present one's self, to come (so twice in Cicero's letters):5.des operam, id quod mihi affirmasti, ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas,
Cic. Att. 3, 25:te vegetum nobis in Graeciā sistas,
id. ib. 10, 16, 6 (cf. infra, E.):hic dea se primum rapido pulcherrima nisu Sistit,
Verg. A. 11, 853.—With two acc. (cf.: praesto, reddo) = to cause to be in a certain condition, to place, etc.; often with dat. of interest (ante- and post-class., and poet.; cf.b.supra, 4.): ego vos salvos sistam,
I will place you in safety, see you to a safe place, Plaut. Rud. 4, 4, 5:omnia salva sistentur tibi,
all will be returned to you in good order, id. ib. 5, 3, 3; so,suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123; cf.:rectius tacitas tibi res sistam, quam quod dictum est mutae mulieri,
will keep your secrets, id. ib. 4, 2, 54:neque (dotem) incolumem sistere illi, et detraxe autument,
that you deliver it entire to her, id. Trin. 3, 3, 15:cum te reducem aetas prospera sistet,
Cat. 64, 238: tu modo servitio vacuum me siste (= praesta) superbo, set me free from, Prop. 4, 16 (3, 17), 42:tutum patrio te limine sistam,
will see you safe home, Verg. A. 2, 620:praedā onustos triumphantesque mecum domos reduces sistatis,
Liv. 29, 27, 3 Weissenb. ad loc.:Pelasgis siste levem campum,
Stat. Th. 8, 328:modo se isdem in terris victorem sisterent,
Tac. A. 2, 14:operā tuā sistas hunc nobis sanum atque validum,
give him back to us, safe and sound, Gell. 18, 10, 7: ita mihi salvam ac sospitem rempublicam sistere in suā sede liceat, Aug. ap. Suet. Aug. 28.—Neutr, with double nom., = exsistere, to be, to become: judex extremae sistet vitaeque necisque, he will become a judge, etc., Manil. 4, 548 (dub.):B.tempora quod sistant propriis parentia signis,
id. 3, 529 (dub.; al. sic stant; cf. infra, II.).—As neuter verb, to stand, rest, be placed, lie ( poet.);C.constr. like sto: ne quis mihi obstiterit obviam, nam qui obstiterit, ore sistet,
will lie on his face, Plaut. Capt. 4, 2, 13 Brix ad loc.: (nemo sit) tantā gloriā... quin cadat, quin capite sistat, will be placed or stand on his head, id. Curc. 2, 3, 8:ibi crebro, credo, capite sistebant cadi,
id. Mil. 3, 2, 36 Lorenz (Brix, hoc illi crebro capite):ipsum si quicquam posse in se sistere credis,
to rest upon itself, Lucr. 1, 1057:neque posse in terrā sistere terram,
nor can the earth rest upon itself, id. 2, 603:at conlectus aquae... qui lapides inter sistit per strata viarum,
id. 4, 415:incerti quo fata ferant, ubi sistere detur,
to rest, to stay, Verg. A. 3, 7; cf.:quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,
Ov. M. 1, 307. —As jurid. term.1.In both a causative and neuter sense = to produce in court, or to appear in court after being bound over by the judge or by promise to the adversary (vadimonium); constr. either absol. or with the dat. of the adversary to whom the promise is made (alicui sisti), to appear upon somebody's demand; also, in judicio sisti. The present active is either used reflexively (se sistere = to appear), or with a transitive object (sistere aliquem = to produce in court one in whose behalf the promise has been made). The present passive, sisti, sistendus, sistitur, = to appear or to be produced. The perfect act., stiti, stitisse, rarely the perfect passive, status sum, = to have appeared, I appeared. So in all periods of the language:2.cum autem in jus vocatus fuerit adversarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei faciendum est, id est ut promittat se certo die sisti,
Gai. 4, 184:fit ut Alfenus promittat, Naevio sisti Quinctium,
that Quinctius would be forthcoming upon Naevius's complaint, Cic. Quint. 21, 67; cf. id. ib. 8, 30 (v. infra, B.):testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse,
id. ib. 6, 25:quin puellam sistendam promittat (= fore ut puella sistatur in judicio),
Liv. 3, 45, 3:interrogavit quisquam, in quem diem locumque vadimonium promitti juberet, et Scipio manum ad ipsam oppidi, quod obsidebatur, arcem protendens: Perendie sese sistant illo in loco,
Gell. 7, 1, 10:si quis quendam in judicio sisti promiserit, in eādem causā eum debet sistere,
Dig. 2, 11, 11:si servum in eādem causā sistere promiserit, et liber factus sistatur,... non recte sistitur,
ib. 2, 9, 5:sed si statu liberum sisti promissum sit, in eādem causā sisti videtur, quamvis liber sistatur,
ib. 2, 9, 6:cum quis in judicio sisti promiserit, neque adjecerit poenam si status non esset,
ib. 2, 6, 4:si quis in judicio secundum suam promissionem non stitit,
ib. 2, 11, 2, § 1; cf. ib. 2, 5, 1; 2, 8, 2; 2, 11, 2, § 3.—Vadimonium sistere, to present one's self in court, thus keeping the solemn engagement (vadimonium) made to that effect; lit., to make the vadimonium stand, i. e. effective, opp. deserere vadimonium = not to appear, to forfeit the vadimonium. The phrase does not occur in the jurists of the Pandects, the institution of the vadimonium being abolished by Marcus Aurelius. It is found in the following three places only: quid si vadimonium capite obvoluto stitisses? Cat. ap. Gell. 2, 14, 1: ut Quinctium sisti Alfenus promitteret. Venit Romam Quinctius;D.vadimonium sistit,
Cic. Quint. 8, 30:ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico,
Nep. Att. 9; Gai. 4, 185; cf. diem sistere under status, P. a. infra.—Transf., out of judicial usage, in gen., = to appear or present one's self, quasi ex vadimonio; constr. absol. or with dat. of the person entitled to demand the appearance:E.ubi tu es qui me vadatus's Veneriis vadimoniis? Sisto ego tibi me, et mihi contra itidem ted ut sistas suadeo (of a lover's appointment),
Plaut. Curc. 1, 3, 5; so,tibi amatorem illum alacrem vadimonio sistam,
produce, App. M. 9, p. 227, 14:nam promisimus carnufici aut talentum magnum, aut hunc hodie sistere,
Plaut. Rud. 3, 4, 73:vas factus est alter ejus sistendi, ut si ille non revertisset, moriendum esset sibi,
Cic. Off. 3, 10, 45. —Fana sistere, acc. to Festus anciently used, either = to place ( secure and fix places for) temples in founding a city, or to place the couches in the lectisternia:F.sistere fana, cum in urbe condendā dicitur, significat loca in oppido futurorum fanorum constituere: quamquam Antistius Labeo, in commentario XV. juris pontificii ait fana sistere esse lectisternia certis locis et diebus habere,
Fest. p. 267 Lind. To this usage Plaut. perh. alludes:apud illas aedis sistendae mihi sunt sycophantiae,
the place about that house I must make the scene of my tricks, Plaut. Trin. 4, 2, 25.—Sistere monumenta, etc., or sistere alone, to erect statues, etc. (= statuere; post-class. and rare;II.mostly in Tac.): ut apud Palatium effigies eorum sisteret,
Tac. A. 15, 72:cum Augustus sibi templum sisti non prohibuisset,
id. ib. 4 37:at Romae tropaea de Parthis arcusque sistebantur,
id. ib. 15, 18:monuere ut... templum iisdem vestigiis sisteretur,
id. H. 4, 53:sistere monumenta,
Aus. Ep. 24, 55: Ast ego te... Carthaginis arce Marmoreis sistam templis (cf. histanai tina), Sil. 8, 231; v. statuo.Sistere = to cause what is tottering or loose to stand firm, to support or fasten; and neutr., to stand firm.A.Causative (rare;B.perh. not in class. prose) = stabilire: sucus... mobilis (dentes) sistit,
Plin. 20, 3, 8, § 15; and trop.: hic (Marcellus) rem Romanam magno turbante tumultu Sistet (cf.: respublica stat;v. sto),
Verg. A. 6, 858; cf.:non ita civitatem aegram esse, ut consuetis remediis sisti posset,
Liv. 3, 20, 8 (where sisti may be impers.; v. infra, III. C.).—Neutr., to stand firm, to last, = stare:2.nec mortale genus, nec divum corpora sancta Exiguom possent horai sistere tempus,
Lucr. 1, 1016: qui rem publicam sistere negat posse, nisi ad equestrem ordinem judicia referantur, Cotta ap. Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223.—Neutr., to stand firm, to resist:III.nec quicquam Teucros Sustentare valet telis, aut sistere contra,
Verg. A. 11, 873; so with dat. = resistere:donec Galba, inruenti turbae neque aetate neque corpore sistens, sella levaretur,
Tac. H. 1, 35; cf. sisti = resistere, III. B. 1. f. infra.Sistere = to stand still, and to cause to stand still.A.Neutr. = stare (rare; in Varr., Tac., and the poets).a.To stand still:b.solstitium dictum est quod sol eo die sistere videatur,
Varr. L. L. 5, p. 53 (Bip.):sistunt amnes,
Verg. G. 1, 479:incurrit, errat, sistit,
Sen. Herc. Oet. 248.—To remain, stop:c.Siste! Quo praeceps ruis?
Sen. Thyest. 77; id. Oedip. 1050:vis tu quidem istum intra locum sistere?
will you remain in that position? Tac. A. 4, 40.—Trop., to stop, not to go any farther:d.depunge, ubi sistam,
Pers. 6, 79:nec in Hectore tracto sistere,
to stop at the dragging of Hector, Stat. Achill. 1, 7.—To cease (dub.):B.hactenus sistat nefas' pius est,
if his crime ceases here, he will be pious, Sen. Thyest. 744 (perh. act., to stop, end).—Causative (not ante-Aug.; freq. in Tac., Plin., and the poets).1. a.With gradum:b.plano sistit uterque gradum,
arrest their steps, Prop. 5 (4), 10, 36; Verg. A. 6, 465:siste properantem gradum,
Sen. Herc. Fur. 772:repente sistunt gradum,
Curt. 4, 6, 14. —With pedem, Ov. R. Am. 80.—With fugam, to stop, stay, check, stem, arrest the flight:c.fugam foedam siste,
Liv. 1, 12, 5:si periculo suo fugam sistere posset,
id. 30, 12, 1; so Curt. 8, 14, 37; 4, 16, 2; 8, 3, 2; Tac. A. 12, 39.—Of vehicles, horses, etc.:d. e.esseda siste,
Prop. 2, 1, 76:equos,
Verg. A. 12, 355:quadrijugos,
Stat. Achill. 2, 429; so id. Th. 5, 364.—With bellum, to halt (cf. infra, D.):f.Aquilejae sisti bellum expectarique Mucianum jubebat,
Tac. H. 3, [p. 1712] 8.—Of living objects, in gen.(α).To arrest their course, make them halt:(β).aegre coercitam legionem Bedriaci sistit,
Tac. H. 2, 23:festinantia sistens Fata,
staying the hurrying Fates, Stat. S. 3, 4, 24.—So, se sistere with ab, to desist from:non prius se ab effuso cursu sistunt,
Liv. 6, 29, 3; hence, to arrest by wounding, i. e. to wound or kill:aliquem cuspide,
Sil. 1, 382; 1, 163; so,cervum vulnere sistere,
id. 2, 78.—To stop a hostile attack of persons, to resist them, ward them off:g.ut non sisterent modo Sabinas legiones, sed in fugam averterent,
Liv. 1, 37, 3:ibi integrae vires sistunt invehentem se jam Samnitem,
id. 10, 14, 18:nec sisti vis hostium poterat,
Curt. 5, 3, 11:nec sisti poterant scandentes,
Tac. H. 3, 71; 5, 21. —Trop., to stop the advance of prices:2.pretia augeri in dies, nec mediocribus remediis sisti posse,
Tac. A. 3, 52.—To arrest the motion of fluids.a.Of water:b.sistere aquam fluviis,
Verg. A. 4, 489:amnis, siste parumper aquas,
Ov. Am. 3, 6, 2:quae concita flumina sistunt,
id. M. 7, 154:sistito infestum mare,
calm, Sen. Agam. 523; cf. Ov. M. 7, 200; id. H. 6, 87; Plin. 28, 8, 29, § 118.—Of blood and secretions:3. 4.(ea) quibus sistitur sanguis parari jubet,
Tac. A. 15, 54:sanguinem,
Plin. 20, 7, 25, § 59; 28, 18, 73, § 239; 27, 4, 5, § 18:haemorrhoidum abundantiam,
id. 27, 4, 5, § 19:fluctiones,
id. 20, 8, 27, § 71, 34, 10, 23, § 105; 35, 17, 57, § 195:nomas,
id. 30, 13, 39, § 116; 24, 16, 94, § 151:mensis,
id. 23, 6, 60, § 112:vomitiones,
id. 20, 20, 81, § 213:alvum bubus,
id. 18, 16, 42, § 143:alvum,
stop the bowels, id. 23, 6, 60, § 113; 22, 25, 59, § 126; 20, 5, 18, § 37:ventrem,
id. 20, 23, 96, § 256; Mart. 13, 116.—To end, put an end to (= finem facere alicui rei); pass., to cease:5.querelas,
Ov. M. 7, 711:fletus,
id. ib. 14, 835:lacrimas,
id. F. 1, 367; 480; 6, 154:minas,
id. Tr. 1, 2, 60:opus,
id. H. 16 (17), 266; id. M. 3, 153:labores,
id. ib. 5, 490:furorem,
Stat. Th. 5, 663:furialem impetum,
Sen. Med. 157; id. Agam. 203:pace tamen sisti bellum placet,
Ov. M. 14, 803:antequam summa dies spectacula sistat,
id. F. 4, 387:sitim sistere,
to allay, id. P. 3, 1, 18:nec primo in limine sistit conatus scelerum,
suppresses, Stat. S. 5, 2, 86:ruinas,
to stop destruction, Plin. Pan. 50, 4:ventum,
to ward off, turn the wind, id. Ep. 2, 17, 17;(motus terrae) non ante quadraginta dies sistuntur, = desinunt,
Plin. 2, 82, 84, § 198.—Sistere with intra = to confine, keep within:C.transgresso jam Alpes Caecina, quem sisti intra Gallias posse speraverant,
Tac. H. 2, 11:dum populatio lucem intra sisteretur,
provided the raids were confined to day-time, id. A. 4, 48. —Impers. and trop., to arrest or avoid an impending misfortune, or to stand, i. e. to endure; generally in the form sisti non potest (more rarely: sisti potest) = it cannot be endured, a disaster cannot be avoided or met (once in Plaut.; freq. in Liv.; sometimes in Tac.; cf., in gen., Brix ad Plaut. Trin. 720; Drak. ad Liv. 3, 16, 4; Weissenb. ad Liv. 2, 29, 8; Gronov. ad Liv. 4, 12, 6; Beneke ad Just. 11, 1, 6).1.Without a subject, res or a noun of general import being understood:2.quid ego nunc agam, nisi ut clipeum ad dorsum accommodem, etc.? Non sisti potest,
it is intolerable, Plaut. Trin. 3, 2, 94:totam plebem aere alieno demersam esse, nec sisti posse nisi omnibus consulatur,
Liv. 2, 29, 8:si domestica seditio adiciatur, sisti non posse,
the situation will be desperate, id. 45, 19, 3:si quem similem priore anno dedissent, non potuisse sisti,
id. 3, 9, 8:vixque concordiā sisti videbatur,
that the crisis could scarcely be met, even by harmonious action, id. 3, 16, 4:qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse,
these evils were endurable, id. 2, 44, 10: exercitum gravi morbo affectari, nec sisti potuisse ni, etc., it would have ended in disaster, if not, etc., id. 29, 10, 1:qui omnes populi si pariter deficiant, sisti nullo modo posse,
Just. 11, 1, 6 Gronov. ad loc.; cf. Liv. 3, 20, 8 supra, II. A. 1.— Rarely with a subject-clause understood: nec jam sisti poterat, and it was no longer tolerable, i. e. that Nero should disgrace himself, etc., Tac. A. 14, 14.—Rarely with quin, to prevent etc. (pregn., implying also the stopping of something; cf.A.supra, III. B. 1.): neque sisti potuit quin et palatium et domus et cuncta circum haurirentur (igni),
Tac. A. 15, 39.—Hence, stătus, a, um, P. a., as attribute of nouns, occurs in several conventional phrases, as relics of archaic usage.Status (condictusve) dies cum hoste, in the XII. Tables, = a day of trial fixed by the judge or agreed upon with the adversary;B.esp., a peregrinus (= hostis),
Cic. Off. 1, 12, 37. It presupposes a phrase, diem sistere, prob.=vadimonium sistere (v. supra, I. C. 2.). Such an appointment was an excuse from the most important public duties, even for soldiers from joining the army, Cinc. ap. Gell. 16, 4, 4.—Hence, transf.: si status condictus cum hoste intercedit dies, tamen est eundum quo imperant,
i. e. under all circumstances we must go, Plaut. Curc. 1, 1, 5.—In certain phrases, appointed, fixed, regular (cf. statutus, with which it is often confounded in MSS.):C.status dies: tres in anno statos dies habere quibus, etc.,
Liv. 39, 13, 8:stato loco statisque diebus,
id. 42, 32, 2; so id. 5, 52, 2; 27, 23 fin.:stato lustri die,
Sen. Troad. 781:status sacrificii dies,
Flor. 1, 3, 16:statum tempus, statā vice, etc.: lunae defectio statis temporibus fit,
Liv. 44, 37 init.; so id. 28, 6, 10:stato tempore,
Tac. A. 12, 13; id. H. 4, 81; Plin. 11, 37, 65, § 173:stata tempora (partus),
Stat. Achill. 2, 673:adeo in illā plagā mundus statas vices temporum mutat,
Curt. 8, 19, 13; so id. 9, 9, 9; 5, 1, 23; so, feriae, etc.: feriae statae appellabantur quod certo statutoque die observarentur, Paul. ex Fest. p. 69 Lind.:stata quinquennia,
Stat. S. 5, 3, 113:stata sacra or sacrificia: stata sacrificia sunt quae certis diebus fieri debent,
Fest. p. 264 Lind.:proficiscuntur Aeniam ad statum sacrificium,
Liv. 40, 4, 9; 23, 35, 3; 5, 46, 2; 39, 13, 8; Cic. Mil. 17, 45:solemne et statum sacrificium (al. statutum),
id. Tusc. 1, 47, 113; so Liv. 23, 35, 3:stata sacra,
Ov. F. 2, 528; Stat. Th. 1, 666:stata foedera,
id. ib. 11, 380:status flatus,
Sen. Ben. 4, 28:stati cursus siderum,
Plin. 18, 29, 69, § 291 (different: statae stellae = fixed stars, Censor. D. N. 8, belonging to II. 2. supra): statae febres, intermittent fevers, returning regularly, Plin. 28, 27, 28, § 107.—Moderate, average, normal:inter enim pulcherrimam feminam et deformissimam media forma quaedam est, quae et a nimio pulcritudinis periculo et a summo deformitatis odio vacat, qualis a Q. Ennio perquam eleganti vocabulo stata dicitur...Ennius autem eas fere feminas ait incolumi pudicitia esse quae statā formā forent,
Gell. 5, 11, 12 -14 (v. Enn. Trag. p. 133 Vahl.). -
7 quiesco
quĭesco, ēvi, ētum, 3 (the uncontr. Part., QVIESCITA, Inscr. Don. cl. 10, n. 11), v. n. and a. [quies], to rest, repose, keep quiet.I.Lit.:B.placida compostus pace quiescit,
Verg. A. 1, 249:felicius ossa quiescant,
Ov. Ib. 305:patrono meo ossa bene quiescant,
Petr. 39:numquam hodie quiescet,
Plaut. Mil. 2, 2, 59:renovat pristina bella, nec potest quiescere,
Cic. Rep. 6, 11, 11:non somno quiescere,
to get no rest, Curt. 4, 13, 18:non aure quiescit, Non oculis,
Val. Fl. 2, 43: quoniam in propriā non pelle quiessem, Hor S. 1, 6, 22.— Impers. pass.:quibus quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset,
which we might easily have been spared, Ter. And. 4, 2, 8; Symm. Ep. 1, 8.—In partic.1.In polit. or milit. affairs, to keep quiet, remain neutral, abstain from action, Cic. Att. 9, 10, 10:2.pro condicione temporum quieturus,
Suet. Caes. 16:quieverant per paucos dies,
Liv. 22 4, 1; Curt. 10, 8, 16.—To rest, sleep:3.quievi in navi noctem perpetem,
Plaut. Am. 2, 2, 100; id. Merc. 2, 3, 36; Nep. Alcib. 10, 4:eo cum venio, praetor quiescebat,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:somnum humanum quievi,
I slept like a human being, App. M. 9, p. 218, 14.—Of inanim. things, to rest, lie still, be still or quiet:4.et prato gravia arma quiescunt,
Verg. A. 10, 836:flamma,
ceases to burn, id. ib. 6, 226:quiērunt Aequora,
the waves are at rest, do not rise, id. ib. 7, 6: felicius ossa quiescant, Ov. Ib. 305; Petr. 39:molliter ossa quiescant,
Verg. E. 10, 33:quiescentes Nili aquae,
standing waters, Plin. 13, 11, 22, § 71:venti,
id. 17, 22, 35 §170: quiescit terra,
rests, lies fallow, id. 17, 5, 3, § 39:humus,
Petr. 123:quiescunt voces,
are still, silent, Ov. Tr. 1, 3, 27.—To make a pause in speaking: quiescere, id est, hêsuchazein, Cic. Ac. 2, 29, 93.—II.Trop.A.To suffer or allow quietly, to peaceably permit a thing to be done:B.quiescere rem adduci ad interregnum,
Cic. Att. 7, 9, 2.—With in and abl., to rest in, be content with:ne victos quidem in miserā et inopi senectā quiescere,
Just. 14, 3, 10.—Neutr., to cease, leave off, desist from any thing:2.quiesce hanc rem modo petere,
Plaut. Most. 5, 2, 51:statuere atque ediscere,
Gell. 2, 28, 2: manibus significare coepit utrisque, quiescerent, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 8:indoctus discive trochive,
Hor. A. P. 380.—Act., to cause to cease, render quiet, stop, etc.:A.laudes,
Sen. Herc. Oet. 1584.—Hence, quĭētus, a, um, P. a., at rest, calm, quiet (syn. tranquillus).Enjoying rest, keeping quiet, quiet:2.aliquem quietum reddere,
Ter. Eun. 2, 2, 46:animus,
Cic. Tusc. 2, 1, 2:quietus et solutus animus,
id. Rosc. Com. 15, 43:integri, quieti, otiosi homines,
id. Agr. 2, 28, 77:homo quietissimus,
id. Verr. 2, 4, 19, § 40:regnum,
Hor. C. 1, 12, 33:de istoc quietus esto,
be at ease, rest contented, Plaut. Curc. 4, 2, 6.—In partic.a.Taking no part in war, peaceful, neutral: ipse acer, bellicosus;b.at is quem petebat, quietus, imbellis,
Sall. J. 20, 2:quoad cum civibus dimicatum est, domi quietus fuit,
Nep. Pelop. 4, 1:quietos lacessit,
Just. 7, 6, 13:nihilo quietiores postea res habuit,
Liv. 33, 19.—Of the mind, calm, tranquil, free from ambition:c. d.ad quam spem (praeturae) quietissimus,
Plin. Ep. 10, 12 (7):vir rectus, integer, quietus,
Plin. Ep. 7, 31, 1:vir ingenio mitis, moribus quietus,
Vell. 2, 117, 2; Tac. H. 1, 52.—Resting, sleeping:B.quos simul vescentes dies, simul quietos nox habuerat,
Tac. A. 1, 49.—Hence, subst.: quĭēti, ōrum, m.:si sentire datur post fata quietis,
i. e. the dead, Nemes. Ecl. 1, 38.—Of things, calm, quiet:1. 2.amnes,
gently flowing, Hor. C. 3, 29, 40:quietiore aequore ferri,
id. Epod. 10, 11:aër,
Verg. A. 5, 216:baca,
that has lain a while, Col. 12, 50, 19:res publica (opp. perturbata),
Cic. Cat. 2, 9, 19:aetas,
id. Sen. 23, 82:quietus et remissus sermo,
calm, not vehement, id. ib. 9, 28.— Subst.Quĭēta, ae, f., a woman ' s name, Inscr. Grut. 754, 2. — Adv.: quĭētē, calmly, quietly:quod aptissimum est ad quiete vivendum,
Cic. Fin. 1, 16, 52:quiete acta aetas,
id. Sen. 5, 13.— Comp.:quietius tranquilliusque,
Liv. 27, 12: quietius edere (opp. avidius vorare), Macr S. 7, 12, 21.— Sup.:quietissime se receperunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. -
8 Quieta
quĭesco, ēvi, ētum, 3 (the uncontr. Part., QVIESCITA, Inscr. Don. cl. 10, n. 11), v. n. and a. [quies], to rest, repose, keep quiet.I.Lit.:B.placida compostus pace quiescit,
Verg. A. 1, 249:felicius ossa quiescant,
Ov. Ib. 305:patrono meo ossa bene quiescant,
Petr. 39:numquam hodie quiescet,
Plaut. Mil. 2, 2, 59:renovat pristina bella, nec potest quiescere,
Cic. Rep. 6, 11, 11:non somno quiescere,
to get no rest, Curt. 4, 13, 18:non aure quiescit, Non oculis,
Val. Fl. 2, 43: quoniam in propriā non pelle quiessem, Hor S. 1, 6, 22.— Impers. pass.:quibus quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset,
which we might easily have been spared, Ter. And. 4, 2, 8; Symm. Ep. 1, 8.—In partic.1.In polit. or milit. affairs, to keep quiet, remain neutral, abstain from action, Cic. Att. 9, 10, 10:2.pro condicione temporum quieturus,
Suet. Caes. 16:quieverant per paucos dies,
Liv. 22 4, 1; Curt. 10, 8, 16.—To rest, sleep:3.quievi in navi noctem perpetem,
Plaut. Am. 2, 2, 100; id. Merc. 2, 3, 36; Nep. Alcib. 10, 4:eo cum venio, praetor quiescebat,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:somnum humanum quievi,
I slept like a human being, App. M. 9, p. 218, 14.—Of inanim. things, to rest, lie still, be still or quiet:4.et prato gravia arma quiescunt,
Verg. A. 10, 836:flamma,
ceases to burn, id. ib. 6, 226:quiērunt Aequora,
the waves are at rest, do not rise, id. ib. 7, 6: felicius ossa quiescant, Ov. Ib. 305; Petr. 39:molliter ossa quiescant,
Verg. E. 10, 33:quiescentes Nili aquae,
standing waters, Plin. 13, 11, 22, § 71:venti,
id. 17, 22, 35 §170: quiescit terra,
rests, lies fallow, id. 17, 5, 3, § 39:humus,
Petr. 123:quiescunt voces,
are still, silent, Ov. Tr. 1, 3, 27.—To make a pause in speaking: quiescere, id est, hêsuchazein, Cic. Ac. 2, 29, 93.—II.Trop.A.To suffer or allow quietly, to peaceably permit a thing to be done:B.quiescere rem adduci ad interregnum,
Cic. Att. 7, 9, 2.—With in and abl., to rest in, be content with:ne victos quidem in miserā et inopi senectā quiescere,
Just. 14, 3, 10.—Neutr., to cease, leave off, desist from any thing:2.quiesce hanc rem modo petere,
Plaut. Most. 5, 2, 51:statuere atque ediscere,
Gell. 2, 28, 2: manibus significare coepit utrisque, quiescerent, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 8:indoctus discive trochive,
Hor. A. P. 380.—Act., to cause to cease, render quiet, stop, etc.:A.laudes,
Sen. Herc. Oet. 1584.—Hence, quĭētus, a, um, P. a., at rest, calm, quiet (syn. tranquillus).Enjoying rest, keeping quiet, quiet:2.aliquem quietum reddere,
Ter. Eun. 2, 2, 46:animus,
Cic. Tusc. 2, 1, 2:quietus et solutus animus,
id. Rosc. Com. 15, 43:integri, quieti, otiosi homines,
id. Agr. 2, 28, 77:homo quietissimus,
id. Verr. 2, 4, 19, § 40:regnum,
Hor. C. 1, 12, 33:de istoc quietus esto,
be at ease, rest contented, Plaut. Curc. 4, 2, 6.—In partic.a.Taking no part in war, peaceful, neutral: ipse acer, bellicosus;b.at is quem petebat, quietus, imbellis,
Sall. J. 20, 2:quoad cum civibus dimicatum est, domi quietus fuit,
Nep. Pelop. 4, 1:quietos lacessit,
Just. 7, 6, 13:nihilo quietiores postea res habuit,
Liv. 33, 19.—Of the mind, calm, tranquil, free from ambition:c. d.ad quam spem (praeturae) quietissimus,
Plin. Ep. 10, 12 (7):vir rectus, integer, quietus,
Plin. Ep. 7, 31, 1:vir ingenio mitis, moribus quietus,
Vell. 2, 117, 2; Tac. H. 1, 52.—Resting, sleeping:B.quos simul vescentes dies, simul quietos nox habuerat,
Tac. A. 1, 49.—Hence, subst.: quĭēti, ōrum, m.:si sentire datur post fata quietis,
i. e. the dead, Nemes. Ecl. 1, 38.—Of things, calm, quiet:1. 2.amnes,
gently flowing, Hor. C. 3, 29, 40:quietiore aequore ferri,
id. Epod. 10, 11:aër,
Verg. A. 5, 216:baca,
that has lain a while, Col. 12, 50, 19:res publica (opp. perturbata),
Cic. Cat. 2, 9, 19:aetas,
id. Sen. 23, 82:quietus et remissus sermo,
calm, not vehement, id. ib. 9, 28.— Subst.Quĭēta, ae, f., a woman ' s name, Inscr. Grut. 754, 2. — Adv.: quĭētē, calmly, quietly:quod aptissimum est ad quiete vivendum,
Cic. Fin. 1, 16, 52:quiete acta aetas,
id. Sen. 5, 13.— Comp.:quietius tranquilliusque,
Liv. 27, 12: quietius edere (opp. avidius vorare), Macr S. 7, 12, 21.— Sup.:quietissime se receperunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. -
9 quieti
quĭesco, ēvi, ētum, 3 (the uncontr. Part., QVIESCITA, Inscr. Don. cl. 10, n. 11), v. n. and a. [quies], to rest, repose, keep quiet.I.Lit.:B.placida compostus pace quiescit,
Verg. A. 1, 249:felicius ossa quiescant,
Ov. Ib. 305:patrono meo ossa bene quiescant,
Petr. 39:numquam hodie quiescet,
Plaut. Mil. 2, 2, 59:renovat pristina bella, nec potest quiescere,
Cic. Rep. 6, 11, 11:non somno quiescere,
to get no rest, Curt. 4, 13, 18:non aure quiescit, Non oculis,
Val. Fl. 2, 43: quoniam in propriā non pelle quiessem, Hor S. 1, 6, 22.— Impers. pass.:quibus quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset,
which we might easily have been spared, Ter. And. 4, 2, 8; Symm. Ep. 1, 8.—In partic.1.In polit. or milit. affairs, to keep quiet, remain neutral, abstain from action, Cic. Att. 9, 10, 10:2.pro condicione temporum quieturus,
Suet. Caes. 16:quieverant per paucos dies,
Liv. 22 4, 1; Curt. 10, 8, 16.—To rest, sleep:3.quievi in navi noctem perpetem,
Plaut. Am. 2, 2, 100; id. Merc. 2, 3, 36; Nep. Alcib. 10, 4:eo cum venio, praetor quiescebat,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:somnum humanum quievi,
I slept like a human being, App. M. 9, p. 218, 14.—Of inanim. things, to rest, lie still, be still or quiet:4.et prato gravia arma quiescunt,
Verg. A. 10, 836:flamma,
ceases to burn, id. ib. 6, 226:quiērunt Aequora,
the waves are at rest, do not rise, id. ib. 7, 6: felicius ossa quiescant, Ov. Ib. 305; Petr. 39:molliter ossa quiescant,
Verg. E. 10, 33:quiescentes Nili aquae,
standing waters, Plin. 13, 11, 22, § 71:venti,
id. 17, 22, 35 §170: quiescit terra,
rests, lies fallow, id. 17, 5, 3, § 39:humus,
Petr. 123:quiescunt voces,
are still, silent, Ov. Tr. 1, 3, 27.—To make a pause in speaking: quiescere, id est, hêsuchazein, Cic. Ac. 2, 29, 93.—II.Trop.A.To suffer or allow quietly, to peaceably permit a thing to be done:B.quiescere rem adduci ad interregnum,
Cic. Att. 7, 9, 2.—With in and abl., to rest in, be content with:ne victos quidem in miserā et inopi senectā quiescere,
Just. 14, 3, 10.—Neutr., to cease, leave off, desist from any thing:2.quiesce hanc rem modo petere,
Plaut. Most. 5, 2, 51:statuere atque ediscere,
Gell. 2, 28, 2: manibus significare coepit utrisque, quiescerent, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 8:indoctus discive trochive,
Hor. A. P. 380.—Act., to cause to cease, render quiet, stop, etc.:A.laudes,
Sen. Herc. Oet. 1584.—Hence, quĭētus, a, um, P. a., at rest, calm, quiet (syn. tranquillus).Enjoying rest, keeping quiet, quiet:2.aliquem quietum reddere,
Ter. Eun. 2, 2, 46:animus,
Cic. Tusc. 2, 1, 2:quietus et solutus animus,
id. Rosc. Com. 15, 43:integri, quieti, otiosi homines,
id. Agr. 2, 28, 77:homo quietissimus,
id. Verr. 2, 4, 19, § 40:regnum,
Hor. C. 1, 12, 33:de istoc quietus esto,
be at ease, rest contented, Plaut. Curc. 4, 2, 6.—In partic.a.Taking no part in war, peaceful, neutral: ipse acer, bellicosus;b.at is quem petebat, quietus, imbellis,
Sall. J. 20, 2:quoad cum civibus dimicatum est, domi quietus fuit,
Nep. Pelop. 4, 1:quietos lacessit,
Just. 7, 6, 13:nihilo quietiores postea res habuit,
Liv. 33, 19.—Of the mind, calm, tranquil, free from ambition:c. d.ad quam spem (praeturae) quietissimus,
Plin. Ep. 10, 12 (7):vir rectus, integer, quietus,
Plin. Ep. 7, 31, 1:vir ingenio mitis, moribus quietus,
Vell. 2, 117, 2; Tac. H. 1, 52.—Resting, sleeping:B.quos simul vescentes dies, simul quietos nox habuerat,
Tac. A. 1, 49.—Hence, subst.: quĭēti, ōrum, m.:si sentire datur post fata quietis,
i. e. the dead, Nemes. Ecl. 1, 38.—Of things, calm, quiet:1. 2.amnes,
gently flowing, Hor. C. 3, 29, 40:quietiore aequore ferri,
id. Epod. 10, 11:aër,
Verg. A. 5, 216:baca,
that has lain a while, Col. 12, 50, 19:res publica (opp. perturbata),
Cic. Cat. 2, 9, 19:aetas,
id. Sen. 23, 82:quietus et remissus sermo,
calm, not vehement, id. ib. 9, 28.— Subst.Quĭēta, ae, f., a woman ' s name, Inscr. Grut. 754, 2. — Adv.: quĭētē, calmly, quietly:quod aptissimum est ad quiete vivendum,
Cic. Fin. 1, 16, 52:quiete acta aetas,
id. Sen. 5, 13.— Comp.:quietius tranquilliusque,
Liv. 27, 12: quietius edere (opp. avidius vorare), Macr S. 7, 12, 21.— Sup.:quietissime se receperunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. -
10 quietum
quĭesco, ēvi, ētum, 3 (the uncontr. Part., QVIESCITA, Inscr. Don. cl. 10, n. 11), v. n. and a. [quies], to rest, repose, keep quiet.I.Lit.:B.placida compostus pace quiescit,
Verg. A. 1, 249:felicius ossa quiescant,
Ov. Ib. 305:patrono meo ossa bene quiescant,
Petr. 39:numquam hodie quiescet,
Plaut. Mil. 2, 2, 59:renovat pristina bella, nec potest quiescere,
Cic. Rep. 6, 11, 11:non somno quiescere,
to get no rest, Curt. 4, 13, 18:non aure quiescit, Non oculis,
Val. Fl. 2, 43: quoniam in propriā non pelle quiessem, Hor S. 1, 6, 22.— Impers. pass.:quibus quidem quam facile potuerat quiesci, si hic quiesset,
which we might easily have been spared, Ter. And. 4, 2, 8; Symm. Ep. 1, 8.—In partic.1.In polit. or milit. affairs, to keep quiet, remain neutral, abstain from action, Cic. Att. 9, 10, 10:2.pro condicione temporum quieturus,
Suet. Caes. 16:quieverant per paucos dies,
Liv. 22 4, 1; Curt. 10, 8, 16.—To rest, sleep:3.quievi in navi noctem perpetem,
Plaut. Am. 2, 2, 100; id. Merc. 2, 3, 36; Nep. Alcib. 10, 4:eo cum venio, praetor quiescebat,
Cic. Verr. 2, 4, 14, § 32:somnum humanum quievi,
I slept like a human being, App. M. 9, p. 218, 14.—Of inanim. things, to rest, lie still, be still or quiet:4.et prato gravia arma quiescunt,
Verg. A. 10, 836:flamma,
ceases to burn, id. ib. 6, 226:quiērunt Aequora,
the waves are at rest, do not rise, id. ib. 7, 6: felicius ossa quiescant, Ov. Ib. 305; Petr. 39:molliter ossa quiescant,
Verg. E. 10, 33:quiescentes Nili aquae,
standing waters, Plin. 13, 11, 22, § 71:venti,
id. 17, 22, 35 §170: quiescit terra,
rests, lies fallow, id. 17, 5, 3, § 39:humus,
Petr. 123:quiescunt voces,
are still, silent, Ov. Tr. 1, 3, 27.—To make a pause in speaking: quiescere, id est, hêsuchazein, Cic. Ac. 2, 29, 93.—II.Trop.A.To suffer or allow quietly, to peaceably permit a thing to be done:B.quiescere rem adduci ad interregnum,
Cic. Att. 7, 9, 2.—With in and abl., to rest in, be content with:ne victos quidem in miserā et inopi senectā quiescere,
Just. 14, 3, 10.—Neutr., to cease, leave off, desist from any thing:2.quiesce hanc rem modo petere,
Plaut. Most. 5, 2, 51:statuere atque ediscere,
Gell. 2, 28, 2: manibus significare coepit utrisque, quiescerent, Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 8:indoctus discive trochive,
Hor. A. P. 380.—Act., to cause to cease, render quiet, stop, etc.:A.laudes,
Sen. Herc. Oet. 1584.—Hence, quĭētus, a, um, P. a., at rest, calm, quiet (syn. tranquillus).Enjoying rest, keeping quiet, quiet:2.aliquem quietum reddere,
Ter. Eun. 2, 2, 46:animus,
Cic. Tusc. 2, 1, 2:quietus et solutus animus,
id. Rosc. Com. 15, 43:integri, quieti, otiosi homines,
id. Agr. 2, 28, 77:homo quietissimus,
id. Verr. 2, 4, 19, § 40:regnum,
Hor. C. 1, 12, 33:de istoc quietus esto,
be at ease, rest contented, Plaut. Curc. 4, 2, 6.—In partic.a.Taking no part in war, peaceful, neutral: ipse acer, bellicosus;b.at is quem petebat, quietus, imbellis,
Sall. J. 20, 2:quoad cum civibus dimicatum est, domi quietus fuit,
Nep. Pelop. 4, 1:quietos lacessit,
Just. 7, 6, 13:nihilo quietiores postea res habuit,
Liv. 33, 19.—Of the mind, calm, tranquil, free from ambition:c. d.ad quam spem (praeturae) quietissimus,
Plin. Ep. 10, 12 (7):vir rectus, integer, quietus,
Plin. Ep. 7, 31, 1:vir ingenio mitis, moribus quietus,
Vell. 2, 117, 2; Tac. H. 1, 52.—Resting, sleeping:B.quos simul vescentes dies, simul quietos nox habuerat,
Tac. A. 1, 49.—Hence, subst.: quĭēti, ōrum, m.:si sentire datur post fata quietis,
i. e. the dead, Nemes. Ecl. 1, 38.—Of things, calm, quiet:1. 2.amnes,
gently flowing, Hor. C. 3, 29, 40:quietiore aequore ferri,
id. Epod. 10, 11:aër,
Verg. A. 5, 216:baca,
that has lain a while, Col. 12, 50, 19:res publica (opp. perturbata),
Cic. Cat. 2, 9, 19:aetas,
id. Sen. 23, 82:quietus et remissus sermo,
calm, not vehement, id. ib. 9, 28.— Subst.Quĭēta, ae, f., a woman ' s name, Inscr. Grut. 754, 2. — Adv.: quĭētē, calmly, quietly:quod aptissimum est ad quiete vivendum,
Cic. Fin. 1, 16, 52:quiete acta aetas,
id. Sen. 5, 13.— Comp.:quietius tranquilliusque,
Liv. 27, 12: quietius edere (opp. avidius vorare), Macr S. 7, 12, 21.— Sup.:quietissime se receperunt,
Caes. B. C. 3, 46 fin. -
11 sistō
sistō stitī, status, ere [STA-], to cause to stand, place, set, set up, fix, plant: me gelidis convallibus, V.: In litore siste gradum, plant your foot, O.: iaculum clamanti in ore, plant the dart in his face, V.: Victima Sistitur ante aras, O.: aciem in litore, V.—With two acc, to cause to be placed: tutum patrio te limine sistam, i. e. will see you safe home, V.: victores domos reduces sistatis, L.— To place, convey, send, lead, take, conduct, bring: Officio meo ripā sistetur in illā Haec, will be carried by me to, etc., O.: (vos) facili iam tramite sistam, V.: Annam huc siste sororem, V.—With pron reflex., to betake oneself, present oneself, come: des operam ut te ante Kal. Jan., ubicumque erimus, sistas: Hic dea se rapido nisu Sistit, V.—In judicial proceedings, of persons, to produce, cause to appear: promittere Naevio sisti Quinctium, that Quinctius shall appear to answer Naevius: puellam sistendam promittat (i. e. fore ut puella sistatur in iudicio), L.; cf. vas factus est alter eius sistendi, ut, etc., i. e. as surety for his appearance. —In the phrase, vadimonium sistere, to make good the vadimonium, keep the undertaking, i. e. appear to answer: vadimonium sistit.—Ellipt.: testificatur, P. Quinctium non stitisse, et se stitisse (sc. vadimonium).— To cause to stand, fix, establish, confirm: rem Romanam magno turbante tumultu, V.—Ellipt. (sc. se), to stand firm, endure: qui rem p. sistere negat posse.— To arrest, stop, check, cause to halt: legiones, L.: nec sisti vis hostium poterat, Cu.: se ab effuso cursu, L.: aquam fluviis, V.—With gradum or pedem: qui (exercitus), ut non referat pedem, sistet certe, i. e. will halt, if not retreat: Siste gradum, V.: in primo limine siste pedem, O.: sistere contra (sc. pedem), i. e. make a stand, V.: sistunt Amnes, halt, V.: Incerti, ubi sistere detur, to rest, stay, V.—Fig., to end, put an end to, stop, cause to cease, check: fugam, L.: lacrimas, O.: Pace tamen sisti bellum placet, O.: sitim, allay, O.— Pass impers., to be checked, be endured, be remedied.—Only in phrases with posse: totam plebem... nec sisti posse ni omnibus consulatur, and no relief is possible, but, etc., L.: si domestica seditio adiciatur, sisti non posse, the case is hopeless, L.: vixque concordiā sisti videbatur posse, that the crisis could scarcely be met, even by union, L.: qualicunque urbis statu, manente disciplinā militari sisti potuisse, any condition is endurable, etc., L.* * *sistere, stiti, status Vstop, check; cause to stand; set up -
12 versō or vorsō
versō or vorsō āvī, ātus, āre, freq. [verto], to turn often, keep turning, handle, whirl about, turn over: Sisyphus versat Saxum, C. poët.: turdos in igni, H.: Ova non acrifavillā, O.: vinclorum volumina, V.: pollice fusum, O.: sortem urnā, shake, H.: ligonibus glaebas, break up, H.: desectum gramen, i. e. make hay, O.: currum in gramine, i. e. wheel about, V.: oves, pasture, V.: exemplaria Graeca, i. e. peruse, H.: versabat se in utramque partem, i. e. kept displaying hesitation: qui (orbes) versantur retro.—Prov.: satis diu iam hoc saxum vorso (alluding to Sisyphus), i. e. I have wasted time enough with this man, T.—In pass, to move about, dwell, live, remain, stay, abide, be: non ad solarium, non in campo versatus est: inter aciem, Cs.: intra vallum, Cs.: apud praefectos regis, N.—Fig., to turn, twist, bend, manage, direct: versare suam naturam et regere ad tempus: multis modis eadem: verba, i. e. to pervert: fors omnia versat, changes, V.: huc et illuc vos: se ad omnīs cogitationes, Cu.—To upturn, discompose, disturb, vex, agitate: haerere homo, versari, to be disturbed: odiis domos, subvert, V.: domum, O.: sic fortuna utrumque versavit, ut, etc., i. e. treated each in turn, Cs.: in omnes partes muliebrem animum, L.—To turn over, think over, reflect upon, revolve, consider, meditate: in animis secum unamquamque rem, L.: nefas in pectore, V.: versate diu, quid ferre recusent, Quid valeant umeri, H.— Pass, to be, be circumstanced, be situated: nescis, quantis in malis vorser miser, T.: ergo illi nunc in pace versantur: in simili culpā, Cs.: mihi ante oculos dies noctīsque versaris: Mithridaticum bellum, in multā varietate versatum, waged with many vicissitudes: partes, in quibus irae libidinesque versentur.—To occupy oneself, be engaged, be busied, be employed: homo saepe in Caede versatus: qui in re p. versamur: multum in imperiis, N.: is missum ad dilectūs agendos Agricolam integreque ac strenue versatum praeposuit, etc., i. e. having fulfilled his mission honorably, etc., Ta.—To be concerned, belong, depend, turn: haec omnia in eodem quo illa Zenonis errore versantur: dicendi omnis ratio in hominum more et sermone versatur.
См. также в других словарях:
keep pace with sb — keep pace with sb/sth ► to manage to do things at the same time or speed as someone else, or as quickly as necessary: »They simply can t keep pace with the competition. »We need to keep pace with the latest IT developments. Main Entry: ↑pace … Financial and business terms
keep pace with — keep pace (with (someone/something)) to stay at the same level as someone or something. We get regular pay raises that are supposed to keep pace with inflation … New idioms dictionary
keep pace with — ► keep pace with move or progress at the same speed as. Main Entry: ↑pace … English terms dictionary
keep pace with — index concur (coexist), reach Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
keep pace with — move, develop, or progress at the same speed as fees have had to be raised a little to keep pace with inflation * * * keep pace with see ↑pace, 1 • • • Main Entry: ↑keep keep pace with : to go or make progress at the same speed as (someone or… … Useful english dictionary
keep pace (with somebody) — keep ˈpace (with sb/sth) idiom to move, increase, change, etc. at the same speed as sb/sth • She found it hard to keep pace with him as he strode off. • Until now, wage increases have always kept pace with inflation. • The company is struggling… … Useful english dictionary
keep pace (with something) — keep ˈpace (with sb/sth) idiom to move, increase, change, etc. at the same speed as sb/sth • She found it hard to keep pace with him as he strode off. • Until now, wage increases have always kept pace with inflation. • The company is struggling… … Useful english dictionary
keep pace with sb/sth — ► to manage to do things at the same time or speed as someone else, or as quickly as necessary: »They simply can t keep pace with the competition. »We need to keep pace with the latest IT developments. Main Entry: ↑pace … Financial and business terms
keep pace with sth — keep pace with sb/sth ► to manage to do things at the same time or speed as someone else, or as quickly as necessary: »They simply can t keep pace with the competition. »We need to keep pace with the latest IT developments. Main Entry: ↑pace … Financial and business terms
keep pace with someone — keep pace (with (someone/something)) to stay at the same level as someone or something. We get regular pay raises that are supposed to keep pace with inflation … New idioms dictionary
keep pace with something — keep pace (with (someone/something)) to stay at the same level as someone or something. We get regular pay raises that are supposed to keep pace with inflation … New idioms dictionary